Sukcesja – co to właściwie znaczy?

Słowo „sukcesja” może brzmieć poważnie i prawniczo, ale w praktyce dotyczy tematu, z którym większość z nas wcześniej czy później się zetknie – przekazywania majątku i obowiązków kolejnym pokoleniom. To pojęcie obejmuje nie tylko dziedziczenie w sensie formalnym, ale także szersze spojrzenie na przyszłosć – zarówno rodziny jak i firmy.

Próbując zdefiniować znaczenie słowa „sukcesja” w sposób możliwe prosty możemy powiedzieć, że jest to proces przenoszenia praw, obowiązków i majątku na następcę tzw. sukcesora. W przeszłości pojęcie to odnosiło się głównie do przekazywania władzy przez monarchę na jego potomka (tzw. sukcesja tronu), co zresztą w niektórych krajach funkcjonuje do dziś. Obecnie pojęcie to częściej jednak odnosi się do przekazania majątku rodzinnego lub też zarządzania firmą następcy, co ma zapewnić jej ciągłość działania. Proces ten zazwyczaj zachodzi w gronie rodzinnym, kiedy to starsze pokolenie przekazuje biznes w ręce młodszego pokolenia.

Dobrze rozumiana sukcesja to zaplanowany proces, który należy rozumieć nie tylko przez pryzmat tego „co komu przypadnie”, ale też sposobu, w jaki zadbamy o bezpieczeństwo najbliższych, gdy nas zabraknie.

Najczęściej spotykamy się z sukcesją majątkową w kontekście spadku. Zgodnie z polskim prawem, po śmierci danej osoby jej majątek przechodzi na spadkobierców. Mogą to być członkowie rodziny, których udziały i kolejność wynika z przepisów prawa albo osoby wymienione w testamencie.

W praktyce oznacza to m.in. takie elementy majątku jak:

• dom, mieszkanie czy działkę,
• oszczędności i inwestycje,
• udziały w firmie,
• a czasem także długi.

Podział majątku może prowadzić do sporów rodzinnych, a niekiedy także do poważnych kłopotów finansowych. Warto zadbać o tą kwestię w odpowiednio wcześnie, aby uniknąć nieprzyjemnych sytuacji związanych z podziałem majątku pomiędzy członkami rodziny.

Drugim ważnym obszarem jest sukcesja w firmach, przede wszystkim w firmach rodzinnych. Wielu przedsiębiorców poświęca lata na budowanie własnego biznesu. Co jednak stanie się z całym dorobkiem, jeśli jego właściciel nagle odejdzie? Problem ten może dotknąć także przedsiębiorstw, które nie są firmami rodzinnymi np. w spółkach prowadzonych przez dwóch niespokrewnionych udziałowców. Często jeden z nich wyraża chęć przejęcia udziałów drugiego w przypadku jego śmierci, aby uniknąć sytuacji, w której do zarządzania przedsiębiorstwem trafią osoby zupełnie niezwiązane z biznesem – spadkobiercy, którzy nie mają ani wiedzy, ani doświadczenia w prowadzeniu firmy.

Bez planu sukcesji firma może stanąć w miejscu:

• pracownicy nie będą wiedzieli, kto podejmuje decyzje,
• kontrahenci mogą stracić zaufanie,
• rodzina zostanie obciążona problemami prawnymi i organizacyjnymi.

Dobrze przygotowana sukcesja pomaga płynnie przekazać zarządzanie firmą i zachować wartość przedsiębiorstwa.

Sukcesja to nie tylko kwestia formalna. To także odpowiedzialność za przyszłość bliskich. Bez odpowiedniego przygotowania planu przekazania majątku stwarzamy niepotrzebne ryzyko, że sprawy same się nie uporządkują. Jeśli spadkobierców jest kilku to podział majątku pomiędzy członkami rodziny może powodować konflikty. Może stać się to przyczyną podziału w rodzinie, a w konsekwencji również paraliżu w firmie, co może w dalszej konsekwencji doprowadzić nawet do jej upadku.

Przemyślane działania dają więc:

• spokój w rodzinie – jasno określone zasady pomagają ograniczyć konflikty,
• ciągłość finansową – zabezpieczenie majątku pomaga utrzymać standard życia,
• bezpieczeństwo biznesu – firma nie traci stabilności,
• kontrolę nad decyzjami – to my decydujemy, komu i w jakiej formie przekażemy majątek.

Zadaniem osoby planującej sukcesję jest przygotowanie odpowiedniego gruntu pod ten proces. Choć każdy przypadek jest inny, to poniższe kroki mogą być dobrą praktyką:

1. Rozmowa z rodziną – warto otwarcie powiedzieć, jakie mamy plany i oczekiwania.
2. Testament – to na ogół najprostszy sposób, by jasno określić, kto ma przejąć nasze dobra.
3. Ubezpieczenie na życie – daje bliskim środki finansowe na spłatę zobowiązań czy utrzymanie płynności w pierwszych, najtrudniejszych miesiącach po śmierci osoby bliskiej.
4. Doradztwo profesjonalistów – prawnik, doradca podatkowy i inne osoby profesjonalnie zajmujące się tematami związanymi z sukcesją pomogą dobrać rozwiązania do konkretnej sytuacji.

Choć najczęściej myślimy o niej w kontekście spadków, sukcesja jest znacznie szerszym pojęciem. To także przekazywanie wartości, wiedzy, tradycji i doświadczeń. Posiadanie „know how” jest ważne dla następców przejmujących zarządzanie firmą, ponieważ bez odpowiedniego przygotowania, nie będą w stanie podejmować dobrych decyzji biznesowych. Do takiego przejęcia obowiązków trzeba się odpowiednio przygotować, żeby uniknąć błędów, które mogą zaważyć na dalszej działalności firmy.

Sukcesja to proces przekazywania majątku, praw i obowiązków następnym pokoleniom – zarówno w życiu prywatnym, jak i w biznesie. Jej celem jest zapewnienie ciągłości i bezpieczeństwa bliskim.

Nie chodzi wyłącznie o formalności prawne, ale także o troskę i odpowiedzialność. Warto przygotować się do sukcesji wcześniej – dzięki temu nasi najbliżsi unikną chaosu i niepewności.

Dobrze przygotowany plan sukcesji może sprawić, że dorobek życia nie zginie, lecz stanie się fundamentem dla kolejnych pokoleń.

Materiał został przygotowany przez Prudential International Assurance plc S.A. Oddział w Polsce i ma charakter marketingowy.